"Cái án ông cụ" là một truyện ngắn hiện thực tiêu biểu của Ngô Tất Tố, phản ánh sâu sắc sự phi lý và tàn nhẫn của bộ máy cai trị thực dân phong kiến đối với người dân lương thiện.

Tác phẩm kể về một ông cụ già nghèo khổ, sống lặng lẽ, hiền lành nhưng lại bị vu oan và lôi ra xét xử chỉ vì những lý do hết sức vô lý, nhỏ nhặt. Qua đó, Ngô Tất Tố phơi bày một xã hội mà pháp luật bị tha hóa, người dân thấp cổ bé họng luôn phải chịu cảnh "oan sai", còn kẻ có quyền thì thao túng, trục lợi.

Với giọng văn châm biếm nhẹ nhàng nhưng thấm thía, truyện ngắn lên án sự bất công trong xã hội và thể hiện rõ tấm lòng thương cảm sâu sắc của tác giả đối với những thân phận yếu thế.